Oeganda heeft een van ‘s werelds jongste bevolkingen; ca. 78% van de bevolking is jonger dan 35 jaar. Oeganda heeft ook een uitzonderlijk hoog geboortecijfer en een van de hoogste jeugdwerkloosheidscijfers in Sub-Sahara Afrika; volgens Uganda’s Bureau of Statistic was het werkloosheidspercentage in 2017 68%. Het verbeteren van de werkgelegenheid voor jongeren is een van de hoofddoelstellingen van ACSET (Action for Child Social and Economic Transformation), een niet-gouvernementele organisatie in Oeganda.

Noord-Oeganda leed decennia lang onder de gruweldaden van de rebellen van The Lords Resistant Army (LRA). Miljoenen mensen zijn gedood, een miljoen kinderen is ontvoerd en veel mensen hebben moeten vluchten, hun huishouden achterlatend. De rebellenactiviteiten leidden tot de afbraak van sociale en culturele structuren in de regio. Hoewel er in de regio nu vrede heerst worden de gevolgen van de LRA-activiteiten nog steeds gevoeld. Zo zijn er uitzonderlijk veel weeskinderen waarvan een groot deel met HIV besmet is. Er zijn gebrekkige onderwijsmogelijkheden voor (wees)kinderen die extra risico’s lopen als gevolg van de extreme armoede waarin zij opgroeien. Veel huishoudens kunnen niet in basisbehoeften voorzien zoals voedsel, gezondheidszorg en kleding. Het percentage voortijdige schoolverlaters is hoog, vooral bij meisjes. Daarnaast worden veel meisjes op jonge leeftijd uitgehuwelijkt en vindt misbruik plaats van de sociale rechten van kinderen.

ACSET wil een centrum opzetten in Oyam om beroepsopleidingen aan te bieden aan kwetsbare jongeren uit vier districten (Amolatar, Lira, Kole en Oyam) met een geschatte totale bevolking van 1.300.000 inwoners. Het opleidingscentrum zal zowel formele als informele beroepsopleidingen gaan verzorgen.

De formele opleiding is een opleiding met een door de overheid goedgekeurd curriculum. Deze duurt 2 jaar en bestaat uit zowel theorie als praktijklessen. Studenten worden toegelaten als zij beschikken over een zogenaamd ‘DIT certificate’ of een diploma van de junior highschool (MAVO). Na afloop doen zij theorie- en praktijkexamen onder toezicht van het Directorate General of Polytechnic Education. Is de student geslaagd, dan ontvangt hij of zij een UBTEK-diploma (middelbaar beroepsopleidingsdiploma). De kosten van deze opleiding bedragen 160 euro (80 euro per jaar).

De informele training is bedoeld voor jongeren die zich de kosten van een formele beroepsopleiding niet kunnen veroorloven, zoals wezen, extreme armen, kinderen die met HIV / AIDS besmet zijn, kindmoeders en gezinnen van minderjarigen. Deze training duurt 6 maanden. De theoretische kennis is minimaal, de nadruk ligt op het leren van een vak. Jongeren kunnen deze opleiding volgen als zij een lagere schoolopleiding hebben gevolgd (óók als die niet is afgemaakt). Zij doen examen onder toezicht van het Directorate General of Industrial Training (DIT). Slagen zij hiervoor dan kunnen zij een ‘DIT certificate’ (ambachtsschool vakdiploma) ontvangen. Maar ook zonder diploma kunnen zij aan de slag met de geleerde vaardigheden. Aan leerlingen die het zich kunnen veroorloven zal een cursusbijdrage van 50 euro worden gevraagd, als vergoeding voor de materiaalkosten tijdens de opleiding.

Het project wordt uitgevoerd door ACSET (Action for Child Social and Economic Transformation), in samenwerking met de Stichting Gered Gereedschap en de Van Doorn Stichting.

ACSET heeft een grote rol gespeeld bij het bevorderen van onderwijs voor kwetsbare kinderen en jongeren. Zo bieden zij ‘levensvaardigheidstrainingen’ en beroepsopleidingen aan kwetsbare kinderen en zorgen zij zo voor de empowerment van jongeren. Bovendien zoeken zij naar duurzame mogelijkheden om het levensonderhoud te verbeteren van mensen die gevaar lopen en in kwetsbare situaties verkeren.

Uit een enquête van ACSET in 2016 bleek jongeren vooral geïnteresseerd zijn het leren van vaardigheden waar concreet vraag naar is en waarmee inkomsten gegenereerd kunnen worden. Timmeren, kleermaken, metselen, lassen en metaalbewerking en tuinbouw, bijen houden en varken houden behoren tot de meest genoemde vaardigheden die jongeren graag willen leren.

ACSET richtte zich in eerste instantie op het bieden van basisonderwijs aan kwetsbare jongeren uit de districten Oyam, Lira, Kole en Amolatar. Na afronding hiervan creëerde ACSET voor een aantal jongeren de mogelijkheid om voortgezet onderwijs of een beroepsopleiding te volgen in bestaande middelbare scholen, centra voor beroepsopleidingen en technische scholen in de stad Lira. Deze aanpak – het betalen van school- / cursusgeld voor de kwetsbare jeugd na het afronden van de basisschool – bleek te duur en voor ACSET niet duurzaam. Bovendien voorzien deze opleidingen niet noodzakelijkerwijs in vaardigheden waar concreet vraag naar is. Hieruit ontstond het idee om zelf een centrum voor beroepsopleiding op te richten.

Met technische assistentie van de Van Doorn Stichting is een ondernemingsplan voor dit beroepsopleidingscentrum opgezet en leerplannen voor de verschillende cursussen. Uit het ondernemingsplan blijkt dat het centrum na het eerste jaar financieel levensvatbaar en duurzaam kan zijn. Gedurende de eerste 12 maanden zijn er fondsen nodig voor investeringen (schoolmeubilair, trainingsmateriaal en gereedschap) en om de salarissen van de instructeurs te betalen.

De oprichting- en bedrijfskosten voor het eerste jaar zijn geschat op ongeveer 140 miljoen Oegandese shillings (ca. € 30.000).

ACSET heeft zelf aan dit project ongeveer 76 miljoen Oegandese shillings (ca. € 15.900) bijgedragen. Dit bedrag is gegeneerd uit cursusgeld en met de verkoop van producten die de cursisten in het trainingscentrum gaan maken. In eerste instantie zal ACSET gebruik maken van (gehuurde) schoolfaciliteiten in Oyam terwijl de bouw van een school aan de gang is (met een in 2016 door derden opgestarte en doorlopende fondsenwerving).

De Stichting Gered Gereedschap heeft de voor de opleidingen benodigde machines en (gereviseerde) gereedschappen ter beschikking gesteld t.w.v. 42 miljoen Oegandese shillings (ca. € 9.200).
Ongeveer 500 vrijwilligers zijn daarvoor actief in de 30 workshops door heel Nederland. Vakmensen renoveren enthousiast gereedschap voor een tweede leven in Afrika. Samen met de leveranciers van gereedschappen, donoren, fondsen en bedrijven heeft de stichting maar één doel: “het bieden van concrete middelen aan vakmensen in ontwikkelingslanden voor een leven zonder armoede”.

De Van Doorn Stichting heeft in het eerste jaar 22 miljoen Oegandese shillings (ca. € 4.800) ter beschikking gesteld voor het transport van apparatuur van Gered Gereedschap, de salarissen van instructeurs en de aanschaf van schoolmeubilair en lesmateriaal.

Het project is succesvol afgerond. Het eerste schooljaar waren er minder leerlingen dan gepland, omdat de school pas halverwege het officiële schooljaar openging. De school is in juli 2019 gestart nadat de gereedschappen van Gered Gereedschap in juni 2019 waren ontvangen.

De leerlingen die de informele training volgden hebben allemaal hun certificaat gehaald. De leerlingen die de formele training volgen zijn over naar het tweede jaar en doen eind 2020 eindexamen.

De school heeft het voorbeeld van de Chepkorio ambachtsschool in Kenia gevolgd en de beschikbaar gestelde fondsen gebruikt om materiaal aan te schaffen en de leerlingen van de school zelf het schoolmeubilair te laten maken (als werkstukken).

De school is inmiddels officieel erkend door de Oegandse Overheid. Chapeau voor het bestuur van deze nieuwe school in Oyam!